Food for thought

Sinterklaas in de klas; de spanning of je naar voren wordt geroepen herinneren we ons nog allemaal. Want misschien had je wel iets geflikt wat in het Grote Boek terecht was gekomen. Hoe dan was overigens geen vraag voor ons magisch denkend kinderbrein. Beter om het mooie sprookje in stand te houden.

Dit jaar staat Minister Femke Wiersma helaas in het Grote Boek. Wat ze flikte: gebruik van pesticiden in de landbouw overlaten aan zelfregulering door de sector.

Een kind kan zien dat dat net zo naïef is als nicotineverslaving overlaten aan tabaksfabrikanten. Of gokverslaving aan casino’s. En helaas zijn ook andere onderdelen van haar beleid gebaseerd op magisch denken: verlenging van de Brusselse derogatie regeling en het sprookje dat technische innovaties ons uit de stikstofcrises gaan trekken (om er maar eens twee te noemen). Tel daarbij op dat ze € 15 miljard die beschikbaar was voor landbouwtransitie schrapte, en je snapt dat ze de boeren keihard in de winterse kou laat staan.

Denemarken laat ons zien dat er een rationeel alternatief is. Daar zorgde de overheid met alle betrokkenen voor nieuw en verregaand beleid wat natuur herstelt en uitstoot van stikstof en broeikasgassen door landbouw effectief vermindert.

Nou is Denemarken in tegenstelling tot Nederland één van de BIO en landbouw koplopers in Europa.

Maar er is geen enkele reden waarom de Deense aanpak hier niet zou kunnen.

En hoewel Femke dus overduidelijk stout is geweest, hoeft ze van ons niet mee in de zak naar Spanje. Een excursie naar Denemarken zou wel op zijn plaats zijn.

Vorige week presenteerde wetenschapper Dr. Jurgen Fritz (Universiteit van Kassel) de resultaten van 45 jaar onderzoek naar Biologisch Dynamische (BD) landbouw. En wat blijkt? In vergelijking met gangbare landbouw scoort de BD-bodem maar liefst 44% beter op bodemvruchtbaarheid. Ook zien de onderzoekers een belangrijke toename van de zogenaamde “Plant Grow Promoting Micro-organisms (PGPM)”. Die verhogen de weerbaarheid van planten tegen stress door droogte of wateroverlast. En dat is nog niet alles. Want de onderzochte pompoenen tonen ook nog eens een hoog significante toename aan anti-oxidanten.

Mega belangrijk nu boeren steeds meer last hebben van weersextremen en consumenten zich zorgen maken over hun gezondheid.

En ja natuurlijk zijn de (droge stof) opbrengsten ook wat lager dan op de velden die aan een kunstmest infuus hingen. Ongeveer 15%. Maar dat lijkt ruimschoots op te wegen tegen de aanzienlijk lagere input aan bestrijdingsmiddelen, energie en bemesting.

Traditionele landbouwwetenschappers hebben BD lang beschouwd als hobby van “magisch denkende alternatieve gekkies“. Niet de moeite waard om onderzoek naar te doen. Fritz zet ze nu in hun onderbroek. Met in het achterhoofd de beroemde quote van Einstein: “we kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt”.

Hoog tijd dus dat er meer Nederlands onderzoeksgeld naar BIO gaat.

Veel kalvermesterijen op de Veluwe hebben een te hoge stikstof uitstoot. Daarom is er een aantrekkelijke uitkoopregeling van de overheid. Gewoon kappen met kalveren. Vindt zelfs BBB Minister Wiersma inmiddels nodig.

Kalverslachterij VanDrie Group denkt daar heel anders over. De NOS meldde vorige week dat ze bezig zijn om kalvermesterijen op de Veluwe over te nemen. Ze hebben zich in het verleden scheel verdiend aan dierenleed en willen daar nog even mee doorgaan.

Dus gewoon overbieden, opkopen en doorgaan met die handel. En als ze dat nou eerlijk zouden zeggen… Maar nee ze bedachten de briljante redenering dat ze de meest moderne stallen kopen om zo milieudoelen van de sector te halen…. Wat een flauwekul; het enige duurzame hieraan is dierenleed. En natuurlijk het vullen van de zakken van VanDrie.

En er is een alternatief. Als je kiest voor BIO zijn dierenwelzijn, circulariteit, biodiversiteit, landschapsbeheer etc. allemaal ingebakken. We kunnen VanDrie missen als kiespijn.

Onlangs publiceerde de FAO het rapport “The State of Food and Agriculture 2024”.

Met behulp van True Cost Accounting legt het rapport de vinger op een pijnlijke plek: de lusten en lasten in het systeem zijn extreem ongelijk verdeeld. Food en Agri Corporates en hun aandeelhouders maken prachtige winsten. Maar boeren krijgen weinig betaald én de maatschappij zucht onder voeding gerelateerde gezondheidsproblemen (vooral van lagere sociaaleconomische groepen) plus de effecten van milieuproblemen.

In de westerse wereld zijn de verborgen gezondheidskosten ongeveer vier keer zo groot als de verborgen milieukosten. En dat kost niet alleen mega veel geld maar verwoest ook levens. Dat kan zo niet doorgaan en vraagt om een nieuwe winstdefinitie: “winst is pas winst is als ook ‘people’ en ‘planet’ profiteren”. Niet alleen hier maar ook elders op de wereld. En niet alleen nu maar ook in de toekomst.

Ons voedselsysteem is verknoopt met de rest van de wereld. Dat maakt een transitie ingewikkeld. Gelukkig herkent FAO ook de kracht van de zogenaamde “voluntary sustainability standards” zoals onze eigen de Bio certificering. Die zorgt voor producten die gezonder zijn voor mens en planeet en waar boeren behoorlijk voor worden betaald.

Dus groeien met die handel!

Als Trump wint, is de wereld vier jaar overgeleverd aan een rancuneuze narcistische amateur die zal proberen de democratie uit te hollen. En als hij verliest, is er een serieuze kans dat hij zijn achterban weet op te stoken met disruptie en anarchie als gevolg.

En dat is niet alles. Want wie er straks ook president van Amerika wordt, er zal niet veel aandacht zijn voor de grote bedreigingen van de mensheid, namelijk het overschrijden van de planetaire grenzen.

Amerika houdt zich liever bezig met migratie, abortus en de eigen portemonnee. Levensgevaarlijk.

Het is allemaal zo groot dat bij de pakken neerzitten verleidelijk is. Maar gelukkig weten we van managementgoeroe Stephen Covey dat er een verschil is tussen je “circle of concern” en je “circle of influence.” Kiezen voor biologische producten valt in die tweede “circle” en is goed voor klimaat, bodem, biodiversiteit, waterkwaliteit en je eigen gezondheid.

Let’s Make Organic Great!

Bio heeft een hardnekkig imagoprobleem: knuffelboeren die producten verbouwen voor de grachtengordel. Dan trek je al snel de conclusie: kan nooit wat worden.

Gelukkig toont recent onderzoek nu aan dat de prijs van Biologische producten in werkelijkheid veel lager is dan de perceptie die klanten ervan hebben.

En toeval of niet, ongeveer tegelijkertijd blijkt dat de lege junkfood calorieën die McDonalds door onze strot duwt veel te duur zijn. Burgers zijn dus niet goedkoper uit met burgers en McDonalds wordt de nieuwe hotspot voor de rijken (binnenkort caviaar topping).

Biologische retailers zoals Odin en Ekoplaza moeten alleen nog wel even opschalen naar een paar honderd vestigingen om de toestroom van miljoenen nieuwe klanten aan te kunnen. De 15% bio doelstelling van de overheid is dan kat in ’t bakkie.

Waar is het thema brede welvaart eigenlijk gebleven? Tijdens de verkiezingen had iedereen het erover. Maar in het gekrakeel over een pseudo crises, het schrappen van klimaat maatregelen en stilstaande plannen voor de landbouw horen we er nooit meer over.

Maar nu is er hulp uit onverwachte hoek. De Algemene Rekenkamer steunt de gedegen rekensom van Caring Farmers en de Dierenbescherming. Zij becijferden dat een dierwaardige veehouderij meer brede welvaart en 2 miljard euro per jaar kan opleveren.

En dat is niet alleen beter voor de dieren, maar ook gezonder voor ons, beter voor klimaat, een oplossing voor natuur en stikstof crisis, zorgt voor schoner oppervlaktewater, is niet duurder voor de consument én het scheelt de belastingbetaler € 2 miljard per jaar. Daar hoef je als politiek toch geen twee tellen over na te denken?

In maart van dit jaar sprak de kamer er al over. Dat gesprek leidde onder druk van de BBB helaas tot niets. Deed een beetje denken aan roken. Iedereen weet dat ongezond is en hartstikke duur. Maar stoppen nee. We roken nog even door. Pure onmacht.

Ons kabinet merkt dat daadkrachtig regeren niet meevalt. Het is ook veel gedoe. Besluiten van het vorige kabinet, rechtsstatelijkheid, politieke verhoudingen in eerste en tweede kamer en uithalen van opperpestkop Wilders. Ze hebben er allemaal last van. En voor je het weet lukt de deuk in het pakje boter niet meer.

Gelukkig is er ook een kans! Al in 2021 dienden Laura Bromet en Caroline vd Plas een motie in om te onderzoeken of in ’s Rijks kantines het aandeel bio van eigen bodem omhoog zou kunnen. Het heeft even geduurd maar nu (bijna drie jaar later!) blijkt dat het kan! CE Delft concludeert na gedegen onderzoek en pilot dat Bio zonder extra kosten van 4% naar 25% kan stijgen.

Geen tijd meer te verliezen denk je dan. Maar helaas kan de vlag nog niet uit. Minister Wiersma kondigde vorige week in haar brief aan de kamer aan dat BZK collega Judith Uitermark er medio 2025 over gaat besluiten. Huh…?

Robin Food zegt: sla als de sodemieter een deuk in dit pakje bio boter en ga aan de slag!

De Europese Rekenkamer concludeerde afgelopen week dat € 54 miljard Europese GLB-subsidie vooral wordt gebruikt om het huidige intensieve landbouwsysteem in stand te houden. En dat is gek want volgens de Europese GreenDeal moest er juist van alles veranderen. Blijkbaar nooit gehoord van “put your money where your mouth is”.

Dat subsidies goed kunnen werken hebben we gezien bij de relatief snelle ontwikkeling van windenergie. Gemiste kans dus voor de landbouw.

En wat het allemaal nog een tikkie erger maakt is dat we als belastingbetaler niet één maar zeker drie keer de rekening betalen. Eerst de subsidie zelf. En dan een gepeperde rekening om de problemen van bodem, water en biodiversiteit die mede worden veroorzaakt door de landbouw op te lossen. En tot slot betalen we onze gezondheidszorg die knerst en piept onder de effecten van voeding gerelateerde gezondheidsproblemen.

Robin Food snapt ook dat het niet makkelijk is om de tanker van gevestigde belangen van koers te laten veranderen. En dat er geen “one size fits all” oplossing is. Maar serieus meer Europees geld voor de Biologisch is zeker beter besteed dan het uitkeren van de belasting jackpot aan Big Agro.

Supermarkten willen meer tijd om te voldoen aan Europese duurzaamheidsregelgeving

CSRD, EUDR, CSDDD; Brussel komt de laatste tijd met behoorlijk wat nieuwe regels voor het bedrijfsleven om te verduurzamen. Afgelopen week meldde de koepelorganisatie van Nederlandse supermarkten CBL daarover dat ze uitstel wil van de invoering van de EUDR; de wet die ontbossing moet tegengaan. Hun officiële argument: Brussel is niet klaar met het beloofde IT-systeem. In werkelijkheid zullen ze ook best blij zijn als deze transparantieverplichting nog even op de lange baan gaat. Nog even niet met de billen bloot.

Of hopen ze op afstel? Dan vinden ze waarschijnlijk onze kersverse Minister van Economische Zaken Beljaarts (PVV) aan hun zijde. Hij bestempelde afgelopen zondag in WNL al die klimaatregels als doorgeschoten regeldrift. “We moeten ondernemingen niet beknotten en gewoon wat meer vertrouwen”. Dat vertrouwen zou bij Robin Food per direct toenemen als supermarkten hun Bio ambitie als de sodemieter zouden opschalen naar minimaal 25% van de totale schapruimte. Met of zonder regelgeving.

Zou Beljaarts dat bedoelen met “bedrijven gewoon wat meer vertrouwen”?

We hebben afgelopen weekend massaal genoten van het mooie zomerse weer. Tegelijkertijd is de herfst onmiskenbaar in aantocht.

Kou, regen, hoesten en druipneuzen staan ons te wachten. Gelukkig vond Iedereen ouder dan 60 of met een medische aandoening deze week een brief op de mat. Uitnodiging van de huisarts voor gratis griepprik. Zo goed is onze preventieve gezondheidszorg!

En als we het dan toch over preventie hebben, zou wat meer aandacht voor gezond eten wel op zijn plaats zijn. In 2005 wilde de overheid ook wel eens weten of Biologisch eten nou gezonder is. Ze vroegen TNO en de Wageningen Universiteit het uit te zoeken.

Door de uitzending van Zembla weten we inmiddels dat de kippen die alleen Biologisch voer aten een veel betere weerstand hadden tegen ziekte. Helaas weten we ook dat de resultaten destijds vakkundig onder de mat zijn geveegd omdat niet iedereen blij was met die uitkomst (rara wie zou dat zijn?).

Je mag gelukkig zelf weten of je die prik wel of niet neemt. En je mag gelukkig ook zelf weten wat je eet. En wij zijn weliswaar geen kippen maar ons boerenverstand zegt ons toch dat je door Biologisch te eten deze herfst minder last krijgt van hoesten en een druipneus.

En dat is fijn voor iedereen.

Minister Femke Wiersma verraste vorige week vriend en vijand toen bleek dat haar plannen voor de Nederlandse Landbouw wel erg veel lijken op die van haar voorganger Adema. Farmers Defence Force en zelfs Caroline herself waren boos. Ze hadden erop gerekend dat de hoge input landbouw gewoon ongehinderd door zou kunnen. Anderen waren juist blij dat de Minister blijkbaar inziet dat ingrijpen nodig is. Maar wie ietsje beter kijkt ziet ook dat de kans klein is dat er iets van de plannen terecht komt.

Ten eerste bevatten ze twee oude mantra’s waarvan in het verleden behaalde resultaten wel degelijk iets zeggen over de toekomst. Technische innovaties en ons onder Brusselse regels uitwurmen zijn aantoonbaar kansloos. Wat dat betreft is de nieuwe mest export mantra wat slimmer bedacht. Het kost zeker een paar jaar om aan te tonen dat dat ook niet werkt. Maar de grootste garantie op het falen van de plannen om nu eindelijk de negatieve impact van onze landbouw drastisch in te perken is natuurlijk het ontbreken van voldoende budget voor boeren voor omschakeling.

Het hele plan is daarmee een dooie mus voor de boeren. En hoe langer we wachten met de Nederlandse Landbouw op duurzame leest te schoeien, hoe moeilijker en duurder het wordt.

Gelukkig bleek vorige week in onze Robin Food bijeenkomst maar weer eens dat er ook telers, verwerkers, retailers (en wat hulptroepen) zijn die in de tussentijd gewoon doorstomen met het aandeel Biologische producten op de markt te vergroten. Beetje tegen de stroom in, maar onverstoorbaar. Of een volgend kabinet dat met beleid en budget gaat steunen blijft nog even “een vogel in de lucht”. Voorlopig moeten we het doen met een dooie mus in de hand.