Ondanks het groeiende wetenschappelijke bewijs voor de positieve impact van biologische landbouw, blijven gangbare duurzaamheidsbeoordelingen deze voordelen structureel onderbelichten. Een nieuw rapport, gepubliceerd door de Robin Food Coalition en True Price/Impact Institute dat op 5 februari is besproken met een groep duurzame koplopers, laat zien waarom dit gebeurt en welke verbeteringen nodig zijn in duurzaamheidsrapportages en -beleid.
Biologische landbouw: beter voor biodiversiteit, klimaat, gezondheid en weerbaarheid
- Uit meta-analyses blijkt dat biologische landbouwsystemen aanzienlijk beter presteren dan conventionele systemen op gebieden als biodiversiteit, broeikasgasemissies, bodemgezondheid, waterkwaliteit, weerbaarheid tegen weersextremen en gezondheid.
- Biodiversiteit: Biologische landbouw bevordert een grotere soortenrijkdom, met meer bestuivers, akkervogels en gewasvariëteiten. Dit draagt bij aan het stoppen en omkeren van biodiversiteitsverlies.
- Klimaatimpact: Door het vermijden van synthetische inputs zoals kunstmest en pesticiden, produceert biologische landbouw minder broeikasgassen en verhoogt het de opslag van koolstof in de bodem.
- Bodem- en waterkwaliteit: Biologische bodems zijn gezonder, veerkrachtiger tegen extreme weersomstandigheden, slaan meer koolstof op en verbeteren de waterretentie, terwijl pesticiden uitspoeling en nitraatvervuiling worden verminderd.
- Gezondheidseffecten: Biologisch voedsel bevat meer essentiële voedingsstoffen en minder schadelijke stoffen zoals pesticidenresiduen en wordt in verband gebracht met een lager risico op chronische ziekten.
Waarom blijven deze voordelen onderbelicht?
Huidige duurzaamheidsbeoordelingen richten zich te veel op productniveau-efficiëntie, zoals broeikasgasemissies en landgebruik per kilogram product. Hierdoor worden cruciale ecosysteemvoordelen genegeerd en lijkt conventionele landbouw vaak duurzamer dan het in werkelijkheid is. Dit komt door:
- Eenzijdige focus op efficiëntie: De nadruk op maximale opbrengst per hectare (yield/ha) heeft ertoe geleid dat biologische landbouw vaak als minder efficiënt wordt gezien. Echter, wanneer we de transitie maken naar een meer plantaardig dieet is die focus op efficiëntie niet meer nodig en ontstaat er voldoende ruimte binnen het huidige landbouwareaal om duurzaam en gezond voedsel te produceren met biologische methoden.
- CO2-focus is begrijpelijk, maar te beperkt: De nadruk op CO2-uitstoot per kilogram product is grotendeels ontstaan door zorgen over de bijdrage van ontbossing en landgebruik aan klimaatverandering. Dit is terecht, maar houdt onvoldoende rekening met het bredere perspectief. Door een dieettransitie van dierlijke naar meer plantaardige eiwitten te combineren met biologische landbouw dalen de emissies van broeikasgassen en kunnen we een duurzaam voedselsysteem realiseren zonder extra landgebruik.
- Onvolledige meetmethoden: Vergelijkingen per kilogram product houden geen rekening met de bredere impact van landbouwsystemen op ecosystemen en volksgezondheid. Ook wordt koolstofbinding in de bodem van biologische teelt vaak niet meegenomen en missen we goed zicht op het effect van inputs van de conventionele landbouw (scope 3) door alleen focus op scope 1 en 2.
- Onjuiste Life Cycle Assessments (LCA’s): LCA-modellen missen accurate gegevens over biodiversiteit, bodemgezondheid en de schadelijke effecten van pesticiden.
- Gebrek aan sectorspecifieke normen: De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en andere rapportagekaders weerspiegelen onvoldoende de bijdrage van biologische landbouw aan natuurbehoud en klimaatmitigatie.
Volkert Engelsman, founder van de Robin Food Coalition, stelt:“We kunnen de transitie naar een duurzaam voedselsysteem niet bereiken door uitsluitend naar CO2e per kilo product te kijken. Biologische landbouw in combinatie met een dieetverandering naar minder dierlijke en meer plantaardige voeding biedt een reële oplossing om binnen de planetaire grenzen te blijven. De huidige duurzaamheidskaders moeten deze samenhang erkennen en de echte impact van landbouwsystemen beter weerspiegelen.”
Oproep tot eerlijke duurzaamheidsbeoordelingen
Om een realistisch beeld te krijgen van de werkelijke impact van landbouwsystemen, roept het rapport op tot de volgende verbeteringen:
- Gebruik van gebieds- en boerderijniveau-metrics naast productniveau-indicatoren.
- Betere integratie van biodiversiteit, bodemgezondheid en waterkwaliteit in duurzaamheidsbeoordelingen.
- Aanpassing van LCA-modellen om de voordelen van biologische landbouw correct weer te geven.
- Verfijning van CSRD-rapportage met sectorspecifieke normen voor agrofoodbedrijven.
- Verbetering van de Product Environmental Footprint (PEF)-methodologie om biodiversiteitsverlies en bodemdegradatie beter mee te nemen.
- Acceptatie van biologische landbouw en dieettransitie als samenhangende oplossing voor een duurzaam en veerkrachtig voedselsysteem.
Samenwerking voor een duurzamer voedselsysteem
Om deze veranderingen te realiseren, is meer samenwerking nodig tussen beleidsmakers, bedrijven en onderzoekers. Alleen door eerlijke en complete duurzaamheidsbeoordelingen kunnen we de juiste keuzes maken voor een veerkrachtig en toekomstbestendig voedselsysteem. De Robin Food Coalition roept bedrijven op om vrijwillig alle voordelen van eerlijke impact transparant te publiceren, terwijl er tegelijkertijd gewerkt wordt aan de aanpassing van duurzaamheidsstandaarden—aangezien dit proces tijd kost. De coalitie biedt daarbij ondersteuning om bedrijven te helpen dit proces effectief vorm te geven.
Driebergen 5 februari 2025
Position Paper: RFC Position Paper – Organic Agriculture
