De maatschappelijke kosten van het huidige landbouwsysteem in Nederland
Hoewel de Nederlandse landbouw lange tijd zeer productief is geweest, brengen ernstige milieuproblemen en gezondheidsrisico’s zorgen met zich mee. De Robin Food Coalition, Rabobank, VNO-NCW, Voedseltransitie Coalitie en The Boston Consulting Group voeren daarom een True Value Study uit van het Nederlandse landbouw- en voedselsysteem. Hierbij worden drie scenario’s onderzocht: volledig gangbaar, volledig eiwittransitie (dierlijk vs plantaardig) en volledig biologische landbouw. Dit zal een referentiekader opleveren voor nieuw beleid dat aansluit bij de doelstellingen van de Green Deal.
Maatschappelijke kosten en baten in kaart brengen
De wereldbevolking zal naar verwachting stijgen tot bijna 10 miljard in 2050. Eén ding is duidelijk: zolang nog 85% van de landbouw wordt gebruikt voor veevoer productie gaan we de wedstrijd niet winnen. De vraag is niet alleen of er voldoende voedsel geproduceerd kan worden voor ons allemaal, maar vooral of dit duurzaam kan gebeuren. Dat zou vereisen dat de negatieve effecten van landbouwactiviteiten – en van het voedselsysteem als geheel – op het milieu en het klimaat worden beperkt. Het zou ook noodzakelijk zijn om een acceptabel levensonderhoud te garanderen voor degenen die het produceren.
Deze vraag is nog relevanter geworden in het licht van de wereldwijde coronaviruspandemie. De resulterende arbeidstekorten, grenssluitingen en verstoringen in de wereldwijde voedselketen hebben het strategische belang van landbouw duidelijk gemaakt. Overheden wereldwijd roepen al op tot het verhogen van de lokalisatie van hun voedselvoorziening in de hoop de afhankelijkheid van hun land van uitgebreide toeleveringsketens te verminderen. Bovendien hebben consumenten die thuis opgesloten zaten, hun koop- en eetgewoonten veranderd door meer vers fruit en groenten te kopen en lokale boeren te ondersteunen. Als deze verschuivingen de landbouwintensiteit verhogen, zal ook het risico voor het lokale milieu toenemen. Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat de overgang duurzaam plaatsvindt.
Het is zeker mogelijk om voldoende voedsel duurzaam te verbouwen. Dit vereist echter het verminderen van de negatieve effecten van de landbouw – op het land, de lucht, het water en de bodem, op de biodiversiteit en op het leven van de telers – voor zover mogelijk en het vinden van manieren om de resterende schadelijke effecten te compenseren. Dit vereist het bepalen van de milieukosten, economische kosten en sociale kosten.
Dit is geen gemakkelijke taak. Hoewel het mogelijk is om een waarde te hechten aan de negatieve milieukosten van de landbouw, zijn de sociale en economische kosten veel moeilijker vast te stellen.
In dit onderzoek kijken we naar de milieukosten van de landbouw en stellen we acties voor die beleidsmakers en regelgevers, voedselbedrijven en retailers, landbouwbedrijven en consumenten kunnen ondernemen om deze te verminderen of te mitigeren.
We verwachten in het najaar 2024 de resultaten te publiceren.
