Biologische landbouw is extensiever want beter voor bodemleven, waterberging, biodiversiteit en klimaat *). Extensiever telen betekent (soms) minder opbrengst per hectare dus minder efficiënt per kilo product. Kunnen we dan de wereld wel voeden? Zolang we nog 80% van de landbouwgrond gebruiken voor veevoer en intensieve veeteelt wordt dat inderdaad lastig. Vandaar dat FAO adviseert dáár eerst iets aan te doen, zodat noodzakelijke extensivering en biologische landbouw meer ruimte krijgen. Dan is het logisch om duurzaamheidsprestaties per hectare i.p.v. per kilo product te beoordelen. Het is ook logisch dat dit niet op steun hoeft te rekenen van de input industrie (veevoer, kunstmest, bestrijdingsmiddelen) die een verdienmodel zien verdampen.
Op meerdere vlakken heeft bio een betere impact per kg dan gangbaar, met name biodiversiteit en bodemkwaliteit. Op andere vlakken vinden wetenschappers dat de methodes van levenscyclus analyses te focust zijn op gangbare productie en niet nauwkeurig genoeg om bio systemen echt in kaart te brengen (https://www.nature.com/articles/s41893-020-0489-6, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0301479714004964?via%3Dihub)
De continuïteit van de gangbare systeem is in groot gevaar door verslechteringen van ecosysteemdiensten (bodemkwaliteit, biodiversiteit-verstuiving – DNB: https://www.dnb.nl/media/4c3fqawd/indebted-to-nature.pdf, ECB: https://www.ecb.europa.eu/press/blog/date/2023/html/ecb.blog230608~5cffb7c349.en.html), en er moet verandering in komen. Bio kan eigenlijk de wereld nu en in de toekomst voeden. Nu, als inefficiënte dierlijke eiwitproductie vervangen wordt door efficiëntere plantaardige eiwit. En morgen, omdat bio de kwaliteit van bodem en biodiversiteit waarborgt, veel meer van gangbaar (https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2664.12219).
Het klopt dat bio extensiever is. Daarom heeft het een betere impact dan gangbare landbouw per hectare. Een betere impact per hectare leidt tot een positievere invloed op de omgeving, biodiversiteit, bodem, water en luchtkwaliteit. Niet een betere impact, op papier, van een liter melk, een winkelwagen, een retailer, die eigenlijk een slechtere impact op het gebied van oorsprong verbergt.
Het streven naar meer output met minder input, minder milieuimpact per kg klinkt logisch, maar heeft een grote blind spot. Het heeft tot nu toe geleden tot het verschuiven van milieuproblemen. Met alleen deze lens lukt het niet om een duurzame voedselproductie die continuïteit binnen ecologische grenzen biedt te realiseren, omdat overconsumptie en rebound effect kunnen optreden, met als resultaat het verdere verslecthering van milieu indicatoren op systeemniveau. Een perspectief die met ecologische grenzen en milieu-uitkomsten op lokaal en regionaal niveau rekening houdt (bijv. stikstof emissies, of biodiversiteit, in een bepaald gebied) is nodig om een echt duurzaam voedselsysteem te bereiken. Voor de Nederlandse milieu die er slecht aan toe is, kan extensief juist veel baat brengen.
Hoe we de wereld voeden hangt niet alleen van landbouwpraktijken, maar ook van wat consumenten voor kiezen, van de regels van internationale handel, en van welk landgebruik, inkoop en dieet door beleid gestimuleerd worden.
